İ Ç İ N D E K İ L E R

TÜRK HUKUKUNDA BİLİRKİŞİLİK

I. GENEL OLARAK

A. Bilirkişinin Gerekliliği
B. Tarihi Gelişimi
C. Usul Kanunlarında Bilirkişilik
1. Genel Olarak
2. Hukuk Usulünde
3. Ceza Usulünde
4. Askeri Yargıda
5. İdari Yargılama Usulünde

II. TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ

A. Tanımı
B. Terim Olarak
C. Hukuki Niteliği

III. BİLİRKİŞİNİN STATÜSÜ VE NİTELİKLERİ

A. Bilirkişinin Statüsü
B. Bilirkişilik Kurumunun Yozlaşması İddiaları
C. Bilirkişinin Nitelikleri
1. Hukuki Ehliyet ve Mesleki Yetkinlik
a. Bilirkişinin Hukuki Ehliyeti
aa. Genel Olarak
bb. Bilirkişiliği Yasaklanmış Olanlar
b. Mesleki Yetkinlik
2. Uzmanlık
a. En Liyakatli Bilirkişi
b. Uzmanlığın Belli, Belgeli ve Denetlenebilir Olması
c. Akademik Uzmanlık
d. Çözüme Elverişli Uzmanlık
e. Hukukçu Uzmanlar
f. İlgili Uzmanlık
g. Usulsüz Bilirkişi Tercihleri
3. Tarafsızlık
a. Genel Olarak
b. Tarafsızlığın Güvenceleri
aa. Genel Bakış
bb. Bilirkişiyi Etkilemeye Teşebbüs Suçu ve Yaptırımı (TCK.m.288)
c. Hâkime Karşı Tarafsızlık
4. Dürüstlük

IV. BİLİRKİŞİLİĞİN KURUMSAL YAPISI

A. Bilirkişilik Danışma Kurulu
1. Oluşumu/Yapısı
2. Görevleri
B. Bilirkişilik Daire Başkanlığı
C. Bilirkişilik Bölge Kurulları
1. Oluşumu/Yapısı
2. Görevleri

V. BİLİRKİŞİLİK SİCİLİ VE BİLİRKİŞİLİK LİSTELERİ

A. Bilirkişiliğe Kabul Şartları
B. Bilirkişiliğe Başvuru ve Sicile Kayıt
C. Bilirkişilik Sicilinin Muhtevası ve Listesinin Tutulması
D. Bilirkişilik Listesinden Çıkarılma
E. Denetim ve İnceleme

VI. HUKUKİ KONULARDA BİLİRKİŞİYE BAŞVURULMASI VE ÖZELLİKLE AVUKATIN BİLİRKİŞİLİĞİ

A. Genel Olarak
B. Avukatın "Hukukçu" Kimliği ve Hukuki Konularda Bilirkişiye Başvurma Yasağı
1. Yasağın Anlamı
a. Yargı Yetkisinin Bilirkişiye Devredilemeyeceği
b. Hâkimin Yargılamaya Hâkim Olması
c. Hüküm Kurmanın Bilirkişiye Havale Edilmemesi
2. Yasağın Gerçekçiliği ve Bir Öneri
a. Yasağın Anlamsızlığı
b. Yargıda Uzmanlaşma İhtiyacı
aa. Genel Olarak
bb. Bilirkişi Yardımına Muhtaç Bırakan Nedenler
3. Hukukçu Bilirkişi
4. Görüşüm: Akademisyen Bilirkişiler
C. Avukatın "Uygulamacı" Bir Meslek İnsanı Olması
D. Yargılama Faaliyetinin Bir Unsuru Olarak Avukatın "Taraf" Sayılması
E. Sonuç Olarak

VII. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİNİN KAPSAMI

A. Bilirkişiye Başvurma Yasağı
1. "Genel ve Hukuki Bilgi" Alanı
2. "Genel ve Hukuki Bilgi" İle Çözümlenebilir Uyuşmazlıklar
3. Genel ve Hukuki Bilginin Ölçüsü Nedir?
B. Bilirkişinin Görev Alanı
1. "Özel veya Teknik Bilgi" Desteği
2. "Özel veya Teknik Bilgi" Alanı
3. Özel Bilgi ve Teknik Bilgi Kavramlarının Anlam Muhtevası
C. Bilirkişiye Başvurma Zorunluluğu
1. Genel Olarak
2. Hukuk Usulünde
3. Ceza Usulünde
D. Özel veya Teknik Bilgiyi (Bilirkişiyi) Gerektiren Durumlar
1. Genel Olarak
2. Vergi Yargısında
3. Tıp Hukukunda
4. Çocuk Hukukunda
5. İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda
6. Yargıtay Kararlarında
E. Bilirkişiye Başvuru Konusunda Hâkimin Takdiri
1. Genel Olarak
2. Bilirkişi İncelemesi Kararı Geri Alınabilir mi?
3. Hâkimin Kişisel Olarak Özel veya Teknik Bilgiye Vakıf Olması
4. Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması

VIII. BİLİRKİŞİLİK GÖREVİ

A. Kural: Bilirkişilik Yapmak Zorunlu Değildir
B. İstisna: Bilirkişilik Yapma Yükümlülüğü
1. Genel Olarak
2. Resmi Bilirkişilere Uygulanabilecek Yaptırımlar
3. Resmi Bilirkişilik Uygulaması
a. Resmi Bilirkişilere Başvurma Zorunluluğu
b. Resmi Bilirkişiler
aa. Adli Tıp Kurumu
aaa. Statüsü ve Görev Tanımı
bbb. Yapısı ve İşleyişi
ccc. ATK Raporlarının Niteliği
bb. Yüksek Sağlık Şurası
aaa. Oluşumu ve Yapısı
aaaa) KHK/663 Öncesi Dönem
aaaa) KHK/663 Düzenlemesi
bbb. Görev Tanımı
ccc. Tıp Sanatının İcrasına Yönelik Adli Uyuşmazlıklar
ccc. Yetersiz YSŞ Görüşü Karşısında ATK'na Başvurulması
ddd. Zorunlu Bilirkişi Sayılmaması
aaaa) Hukuk Davalarında
bbbb) Ceza Davalarında
cc. Kamulaştırma Bilirkişileri
dd. Başbakanlık Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu
ee. Darphane
4. Bilirkişilikten Kaçınamayacak Olanlar

IX. BİLİRKİŞİNİN SEÇİLMESİ

1. Genel Olarak
2. Hukuk Usulünde Tarafların Bilirkişi İncelemesi Talebi
3. Ceza Usulünde Taraf Bilirkişisi
4. Hukuk Usulünde "Uzman Görüşü"
5. İstinaf Aşamasında Bilirkişi İncelemesi
6. Hâkimin Re'sen Bilirkişi Görüşüne Başvurması
7. Bilirkişilerin Belirlenmesi ve Görevlendirilmesi
a. Hukuk Usulünde
b. Ceza Usulünde
c. İdari Yargılama Usulünde
d. Kamulaştırma Davalarında
8. İstinabe (Talimat) Yoluyla Bilirkişi Görevlendirilmesi
9. Bilirkişilerin Sayısı
a. Genel Olarak
b. Bilirkişi Kurulunun Görüşme Yapma (Müzakere) Zorunluluğu

X. BİLİRKİŞİLERİN REDDİ

1. Hukuk Usulünde
2. Ceza Usulünde

XI. BİLİRKİŞİLİKTEN ÇEKİNME HAKKI

1. Hukuk Usulünde
2. Ceza Usulünde

XII. KEŞİF VE DİĞER HAZIRLIK İŞLEMLERİ

XIII. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ VE RAPOR DÜZENLENMESİ

A. Bilirkişinin Görev Sınırları
B. Bilirkişiye Sorular Yöneltilmesi
1. Bilirkişinin Yönetilmesi
2. Bilirkişinin Sorularla Yönlendirilmesi
C. Bilirkişiye Süre Verilmesi
1. Hukuk Usulünde
2. Ceza Usulünde
3. Vergi Yargısında
4. Bankacılık Suçlarında
5. Kamulaştırma Davalarında
D. Bilirkişiye Yemin Yaptırılması
1. Hukuk Usulünde
a. Yeminin İşlevi
b. Yeminin Şekli
c. Yeminden Kaçınma
2. Ceza Usulünde
E. Bilirkişi Raporu
1. Raporun Hazırlanması
2. Bilirkişinin Taraflarla Görüşmesi
3. Bilirkişinin Yetkileri
4. Raporun Şekli
a. Hukuk Usulünde
b. Kamulaştırma Davalarında
5. Raporun Muhtevası (İçeriği)
a. Tutarlı ve İnandırıcı Bir Üslup
b. Sade Bir Dil ve Terminoloji
c. Kapsamlı ve Ayrıntılı Bilgilendirme
d. Bilime ve Gerçeğe Uygunluk
e. Kurul Üyelerinin Görüşlerini Yansıtması
f. Sözlü Görüş Bildirme İmkânı
g. Sonuç Kısmının Özenle Yazılması
5. Bilirkişi Raporunun Özellikleri
a. Hakimin Sorularına Cevap Vermesi
b. Anlaşılır Olması
c. Gerekçeli ve Aydınlatıcı Olması
d. Bilimsel Verilere ve Somut Gerçekliğe Uygun Olması
F. Raporun Teslimi ve Taraflara Tebliği
1. Raporun Teslimi
2. Raporun Taraflara Tebliği
F. Ek Rapor İstenmesi
1. Genel Olarak
2. Raporun Eksiklik ve Yetersizliği
3. İlave Yardım Talebi
G. Yeni Bilirkişi İncelemesi
1. Önceki Bilirkişiden Ümit Kesilmesi
2. Yeni Bilirkişi İncelemesinin Zorunlu Olup Olmaması
3. Raporlardaki Çelişkileri Giderecek Yeni Bilirkişi İncelemesi
4. Yeni Bilirkişi İncelemesinin Eski Raporu Hükümden Düşürmesi
5. Yeni Bilirkişi İncelemesinin Tekrarlanması

XIV. BİLİRKİŞİ RAPORUNA İTİRAZ

A. İtiraz Sebepleri
B. İtiraz Süresi
C. Sürenin Hukuki Niteliği
D. İtirazın Sonuçları
1. Genel Olarak
2. İtiraz Yoluyla Bilirkişiye Saldırı
E. İtiraz Edilmemesinin Hukuki Sonuçları

XV. BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN YARGILAMAYA ETKİSİ

A. Bilirkişi Görüşünün Bağlayıcı Olmaması
1. Bağlayıcı Olmama Keyfilik Değildir
2. Hâkimin Delilleri Serbestçe Takdir Yetkisi
3. Bilirkişiye Başvurma Zorunluluğu Bile Bilirkişi Görüşüne Uyma Zorunluluğu Doğurmaz
4. Bilirkişi Görüşüne Rağmen Hüküm Kurulabilmesi
5. Teknik ve Bilimsel Sonuç İçeren Bilirkişi Görüşlerinin Dikkate Alınması Zorunluluğu
6. Rapordaki Azınlık Görüşünün Hükme Esas Alınıp Alınamayacağı
7. Hakem-Bilirkişi (Delil) Sözleşmesinin Bağlayıcılığı
8. Ceza Usulünde Bilirkişi Görüşünün Bağlayıcı Olmaması
9. İdari Yargılama Usulünde Bilirkişi Görüşünün Bağlayıcı Olmaması
B. Delil Olarak İspat Gücü
1. Bilirkişi Görüşünün Hukuki Değeri
2. İspat Hukukunda ve Deliller İçinde Yeri
3. Bilirkişi Delilinin Takdiri
4. Zilyetlik Davalarının Özelliği
C. Bilirkişi Görüşünün Hâkim Tarafından Değerlendirilmesi
D. Bilirkişi Delilinin Yargıtay Tarafından Denetlenmesi

XVI. BİLİRKİŞİLİK ÜCRETİ

A. Bilirkişinin "Hakkı"
B. Bilirkişi Deliline Dayanan Tarafın Ücreti Yatırmaması
C. Alman Hukuku
D. Ücreti Etkileyen Unsurlar
E. Ücretin Belirlenmesi (Takdiri)
F. Bilirkişi Ücret Tarifesi
G. Ücrete İtiraz
H. Tüketici Davalarında Bilirkişi Ücreti
İ. Ek Rapor İçin Bilirkişi Ücreti
J. Ücretin Karşılanması
K. Ücretin Bilirkişiye Ödenmesi
L. Ücretin Vergiye Tabi Olması

XVII. BİLİRKİŞİLERİN SORUMLULUĞU

A. Genel Olarak Bilirkişilerin Yükümlülükleri
B. Usul Kanunlarında Öngörülen Sorumluluk Hükümleri
C. Cezai Sorumluluk
1. TCK Anlamında Memur Gibi Sorumluluk
2. Bilirkişinin İşleyebileceği Suçlar
D. Hukuki Sorumluluk
E. Disiplin Sorumluluğu

XVIII. BİLİRKİŞİ RAPORUNUN BAŞKA DAVALARA ETKİSİ

A. Genel Olarak
B. Mahkemeye Sunulmuş Bilirkişi Raporlarının Bir Başka Davada Delil Olarak Kullanılması
C. Ceza Davasındaki Bilirkişilerin Hukuk Davasında da Görevlendirilmesi
D. Kesinleşen Yargı Kararının Dayanağı Olan Bilirkişi Raporunun Bağlayıcılığı
E. Tarafları Farklı Uyuşmazlıklarda Emsal Bilirkişi Raporlarının Kullanılabilirliği
F. Bir İlamın Aksini Ortaya Koyan Bilirkişi Raporları Yargılamanın Yenilenmesine Yol Açar mı?
G. Adli Yargıda Alınmış Bilirkişi Raporlarının İdari Yargıda Geçerliliği
H. Adli Yargıdaki Kamulaştırma Bedelinin Tespiti Davası İle İdari Yargıdaki Kamulaştırmanın İptali Davalarının Derdest Olması
I. Davanın Açıldığı Görevli Mahkemenin Delil Tespiti İçin de Yetkili Olması Kuralı
İ. Kısmi Davada Alınan Bilirkişi Raporunun Ek Davaya Etkisi
J. Tazminat Davasında Alınan Bilirkişi Raporunun Rücu Davasına Etkisi
K. İtirazın Geçici Kaldırılması Davasında Alınmış Bilirkişi Raporu Borçtan Kurtulma Davasının Görüldüğü Genel Mahkemede Delil Sayılır mı?
L. Yargıtay'ın Bozma İlamına Uyma Kararı Veren Hakim, Önceki Bilirkişi Raporlarına Göre Hüküm Kuramayacağı Gibi Alacağı Yeni Bilirkişi Raporlarında da Direnmeye İzin Veremez

XIX. BİLİRKİŞİ RAPORUNUN GERÇEĞE AYKIRILIĞI NEDENİYLE YARGILAMANIN YENİLENMESİ

XX. SONUÇ VE ÖNERİLER

A. Bilirkişilik Gerekli Bir Kurumdur
B. Bilirkişilik Şikâyetlerin Odağı Haline Gelmiştir
C. Uzman ve Yetkin Bilirkişiler Seçilmeli ve Somut Sorularla Yönlendirilmelidir
D. Hukuki Konularda da Bilirkişiye Başvurulabilmelidir
E. Bilirkişi Görüşünün Bağlayıcı Olmadığı Unutulmamalıdır
F. Hâkimlerin Uzmanlaşması Sağlanmalıdır
G. Bilirkişilerin Ortak Çalışması Denetlenmelidir
H. Bilirkişinin Hangi Alanda ve Ne Ölçüde Uzman Olduğu Belgelenmelidir
I. Bilirkişiye Tanınan Süre Gerçekçi Olmalı ve Denetlenmelidir
İ. Bilirkişiye Yemin Yaptırılması İhmal Edilmemelidir
J. Bilirkişiye Emeğine Uygun Makul Bir Ücret Takdir Edilmelidir
K. Bilirkişi Meslek Örgütleri Kurulmalıdır

EKLER

A. BİLİRKİŞİLİK MEVZUATI

1. Bilirkişilik Kanunu
2. Hukuk Muhakemeleri Kanunu
3. (Mülga) Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
4. Ceza Muhakemesi Kanunu
5. (Mülga) Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu
6. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Bilirkişi Yönetmeliği
7. Kamulaştırma Davalarında Bilirkişi Olarak Görev Yapacakların Nitelikleri ve Çalışma Esaslarına İlişkin Yönetmelik
8. Kamulaştırma Davalarında Bilirkişilik Yapacak İnşaat Mühendislerinin Çalışmalarının İzlenmesi, Sicillerinin Tutulması ve Atama İlkeleri Yönergesi

B. ÖRNEK RAPORLAR VE DİLEKÇELER

1. Ortağın Kooperatiften İhracına İlişkin Kararın İptali Davasında Örnek Bilirkişi Raporu
2. İmza İncelemesi ve Sahtecilik Tespitine Yönelik Grafoloji Uzmanı Raporu Örneği
3. Ağır Tonajlı Eksantrik Preste Meydana Gelen İş Kazasında Kusur Oranı Tespiti
4. Tedbirsizlik ve Dikkatsizlik Sonucu Ölüme Sebebiyet Vermek Suçunda Kusur Bilirkişiliği
5. Ticari Defter İncelemesi Yoluyla Alacak Tutarının Hesaplanmasına İlişkin Örnek Rapor
6. Sahte Fatura Kullanmak Suretiyle Kaçakçılık Suçunun İşlenip İşlenmediğine İlişkin Örnek Rapor
7. Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesinden Kaynaklanan İnşaat ve İmalat Tespiti ve Zarar Hesabı
8. Marka Değerlemesi (Kıymet Takdiri) Hakkında Örnek Bilirkişi Raporu
9. Bilirkişi İncelemesi Talimat Örneği
10. Bilirkişi Mazeret Dilekçesi
11. Bilirkişinin Ücrete İtirazı ve Ek Ücret Dilekçesi

YARARLANILAN KAYNAKLAR